Ο πρώτος περιβαλλοντικός φόρος που θα αφορούσε συνολικά την παγκόσμια ναυτιλία επρόκειτο να επιβληθεί στους ιδιοκτήτες των πιο ρυπογόνων πλοίων, ενώ τα έσοδα θα πήγαιναν σε νέες καθαρές τεχνολογίες και αποζημιώσεις για τα θύματα της κλιματικής κρίσης. Αυτόν τον φόρο τορπίλισε χθες (17 Οκτωβρίου 2025) η κυβέρνηση των ΗΠΑ, με πρόθυμη βοήθεια από την ελληνική κυβέρνηση, η οποία στην ουσία ενέργησε ως εκπρόσωπος των Ελλήνων εφοπλιστών.

Η σκηνή του δράματος ήταν τα κεντρικά γραφεία του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ) στο Λονδίνο και η θύελλα ξέσπασε ενώ ο ουρανός ήταν, φαινομενικά, ανέφελος. Η αρχική πρόταση για την καθιέρωση του φόρου, που ονομάζεται Net Zero Framework (πλαίσιο για μηδενικές εκπομπές ρύπων) είχε εγκριθεί με άνετη πλειοψηφία τον Απρίλιο (σκορ 63-16). 

Στηρίξτε την ανεξάρτητη δημοσιογραφία του Reporters United εδώ.

Το πράσινο μέτρο στηριζόταν από την Ευρωπαϊκή Ένωση, την Κίνα, την Ιαπωνία και από επτά ενώσεις εφοπλιστών (από την Ολλανδία, τη Σιγκαπούρη, το Βέλγιο κτλ.) οι οποίες θεωρούσαν προτιμότερο έναν παγκόσμιο κανόνα παρά διαφορετικούς κανόνες ανά χώρα. 

Υπήρχε όμως ένα θανάσιμο αμάρτημα στον κανονισμό: Κατέτασσε το υγροποιημένο φυσικό αέριο, το LNG, στις ρυπογόνες τεχνολογίες, εφόσον πρόκειται για ορυκτό καύσιμο. Αυτό εξόργισε την αμερικανική κυβέρνηση, υπ’ αριθμόν ένα εξαγωγέα LNG στον κόσμο, η οποία άσκησε τεράστιες πιέσεις και απειλές σε όλα τα μέτωπα με ασταμάτητα τηλεφωνήματα Αμερικανών αξιωματούχων και αναρτήσεις του ίδιου του Αμερικανού προέδρου Τραμπ- και τελικά πέτυχε, με θεαματικό τρόπο, την ανατροπή των συσχετισμών.

Ανάρτηση του προέδρου Τραμπ μία μέρα πριν την ψηφοφορία στο Λονδίνο στην οποία δηλώνει «εξοργισμένος» με την επιβολή του νέου μέτρου και ξεκαθαρίζει πως οι ΗΠΑ «ΔΕΝ θα αποδεχθούν αυτόν τον Παγκόσμιο Πράσινο Απατηλό Φόρο για τη Ναυτιλία και δεν θα τον τηρήσουν με κανέναν τρόπο ή μορφή».

Μεταξύ των απειλών που εκτόξευσε η κυβέρνηση Τραμπ: ότι θα επιβληθούν κυρώσεις και δασμοί στις χώρες που θα υπερψηφίσουν τον φόρο και ότι οι αξιωματούχοι τους δεν θα παίρνουν βίζα. Πρακτικές εκφοβισμού αναφέρθηκαν και από εκπροσώπους μικρών κρατών, ακόμα και από τη Νορβηγία. Οι Aμερικανοί αξιωματούχοι δεν δίστασαν να απειλήσουν ευθέως μέλη της νορβηγικής αντιπροσωπείας σε βιντεοκλήση που είχαν μαζί τους.

«Πρωτοφανής στα χρονικά» η στάση της Ελλάδας

Μετά από μια ψηφοφορία που κερδήθηκε με τρεις ψήφους διαφορά (57 ενώ το όριο για να περάσει η πρόταση αναβολής ήταν 54), η πράσινη πρόταση μπήκε στο ψυγείο, αν όχι στη βαθιά κατάψυξη. Τα κράτη που ψήφισαν να προχωρήσει η εφαρμογή του μέτρου έπεσαν στα 49 – από 63 τον περασμένο Απρίλιο.

Στην πραγματικότητα, οι εκπρόσωποι της ελληνικής κυβέρνησης δεν χρειάστηκε να τα πουν μέσα στην αίθουσα γιατί οι Έλληνες εφοπλιστές τα είχαν πει πολύ ξεκάθαρα έξω.

Η Ελλάδα και η Κύπρος ήταν οι μόνες χώρες που έσπασαν το κοινό μέτωπο των 27 της ΕΕ (οι υπόλοιπες 25 χώρες ψήφισαν κατά της αναβολής) και ήταν ανάμεσα στις 21 χώρες που επέλεξαν αποχή. «Aνταρσία» όπως χαρακτηρίστηκε που είναι «πρωτοφανής στα χρονικά του ΙΜΟ», σύμφωνα με το έγκυρο κλαδικό έντυπο Lloyd’s List. 

Στην τελική ψηφοφορία, την πρόταση της Σαουδικής Αραβίας για αναβολή του περιβαλλοντικού φόρου ψήφισαν οι ΗΠΑ, η Ρωσία, οι περισσότερες άλλες πετρελαιοπαραγωγές χώρες, αλλά και η Κίνα, που άλλαξε στρατόπεδο. 

Ζητήσαμε από την ελληνική κυβέρνηση (τον πρωθυπουργό και τον υπουργό Ναυτιλίας) να εξηγήσει τη στάση που τήρησε στον IMO. Δεν πήραμε απάντηση.

Έλληνας αξιωματούχος είπε υπό τον όρο της ανωνυμίας στο Politico: «Το πλαίσιο για τις μηδενικές εκπομπές βασίζεται σε καύσιμα και τεχνολογίες που δεν είναι διαθέσιμα σε ευρεία κλίμακα, και εισάγει αυστηρές ποινές για τη μη χρήση τους, κάτι που θα εκτοξεύσει το κόστος καθώς οι εταιρείες θα ανταγωνίζονται για περιορισμένη προσφορά».

Η επιστολή των πέντε Ελλήνων εφοπλιστών

Πηγές που βρίσκονταν στο χώρο της τριήμερης συνεδρίασης είπαν στο Reporters United ότι η ελληνική αποστολή ήταν «πολύ ήσυχη». «Ακούστηκαν μόνο μία φορά, όταν ψήφισαν αποχή». Στην πραγματικότητα, οι εκπρόσωποι της ελληνικής κυβέρνησης δεν χρειάστηκε να τα πουν μέσα στην αίθουσα γιατί οι Έλληνες εφοπλιστές τα είχαν πει πολύ ξεκάθαρα έξω.

«Τη στιγμή που εμείς υπογράφουμε συμφωνίες με τη Chevron για έρευνες πετρελαίου και φυσικού αερίου δεν μπορούμε να δεχτούμε ότι το LNG θα είναι ένα καύσιμο το οποίο δεν θα χρησιμοποιείται παγκοσμίως».

Βασίλης Κικίλιας, υπουργός Ναυτιλίας

Πέντε από τους πιο ισχυρούς Έλληνες και Ελληνίδες εφοπλιστές (Μαρία Αγγελικούση, Γιώργος Προκοπίου, Γιώργος Οικονόμου, Βαγγέλης Μαρινάκης, Πίτερ Λιβανός), από κοινού με μεγάλες διεθνείς ναυτιλιακές εταιρείες, είχαν πραγματοποιήσει δημόσια παρέμβαση εναντίον της πράσινης πρότασης.

Πρόκειται για τους εφοπλιστές οι εταιρείες των οποίων (Maran Gas, Dynagas, TMS, Capital Gas, Gaslog – στην οποία συμμετέχει με 12% και το Ίδρυμα Ωνάση) έχουν τον μεγαλύτερο στόλο πλοίων μεταφοράς LNG στην Ελλάδα. 
H πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Εφοπλιστών Μελίνα Τραυλού είχε επίσης ταχθεί δημόσια κατά της θεσμοθέτησης του μέτρου δηλώνοντας πως θέτει σε κίνδυνο την ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας και την αξιοπιστία του IMO αν δεν αναθεωρηθεί.

Η κ. Τραυλού εξήγησε τι θεωρεί ενοχλητικό στον φόρο του ΙΜΟ: Δεν υπολογίζονται μόνο οι ρύποι που εκπέμπονται όταν καίγεται ένα καύσιμο (εκεί το LNG έχει σαφώς μικρότερο αποτύπωμα) αλλά οι ρύποι σε όλο τον κύκλο από την εξόρυξη ως την καύση- κάτι που «μαυρίζει» σημαντικά την υποτιθέμενη «πράσινη» εικόνα του LNG.

Από τη φιλόξενη συχνότητα του ΣΚΑΪ

Αλλά η μάχη για τους Έλληνες εφοπλιστές δεν ήταν απλά για να μη χαρακτηριστούν ρυπογόνα όσα πλοία τους κινούνται με LNG. Ήταν μια μάχη για να προστατευτεί συνολικά η χρήση του LNG, στο οποίο έχουν επενδύσει αναπτύσσοντας με τεράστιες επενδύσεις τον δεύτερο μεγαλύτερο στόλο μεταφοράς LNG στον κόσμο.  

Αυτό εξηγεί και τις φαινομενικά παράξενες δηλώσεις του υπουργού Ναυτιλίας Βασίλη Κικίλια, ο οποίος δήλωσε στην τηλεόραση του ΣΚΑΪ ότι η Ελλάδα διαφωνεί με την πράσινη πρόταση του ΙΜΟ γιατί έχει ως σύμμαχο τις ΗΠΑ αλλά και γιατί ως χώρα επιδιώκει να γίνει κόμβος για το LNG.

«Όσοι θέλουν να διατηρηθεί το status quo έχουν τώρα έναν χρόνο ακόμα στη διάθεσή τους για να ασκήσουν περισσότερες πιέσεις».

Έμμα Φέντον, οργάνωση Οpportunity Green

«Τη στιγμή που εμείς υπογράφουμε συμφωνίες με τη Chevron για έρευνες πετρελαίου και φυσικού αερίου δεν μπορούμε να δεχτούμε ότι το LNG θα είναι ένα καύσιμο το οποίο δεν θα χρησιμοποιείται παγκοσμίως» είπε ο κ. Κικίλιας. Αναφερόμενος στις υποδομές LNG της χώρας (Ρεβυθούσα, Πειραιάς, Ελευσίνα, Αλεξανδρούπολη, Θεσσαλονίκη), υπονόησε ότι τίθενται σε κίνδυνο από τους κανονισμούς για τους ρύπους στα πλοία.

Από τη φιλόξενη συχνότητα του ΣΚΑΪ, ιδιοκτησίας του εφοπλιστή Γιάννη Αλαφούζου, ο κ. Κικίλιας μπέρδεψε για πολλοστή φορά το πορτοφόλι των εφοπλιστών με το πορτοφόλι των Ελλήνων. «Το μέτρο θα κοστίσει 200 με 300 δισ. μέχρι το 2035, που σημαίνει πληθωρισμός, ακρίβεια εμπορικών προϊόντων» είπε.

Στην πραγματικότητα, το νούμερο αυτό δεν αφορούσε την Ελλάδα, αλλά τα παγκόσμια έσοδα από τον φόρο. 

«Υπάρχει περίπτωση η αναβολή να βοηθάει στο να μην ενταφιαστεί πλήρως ο νέος φόρος;» ρωτήσαμε την εκπρόσωπο της οργάνωσης Οpportunity Green Εμμα Φέντον, που παρακολούθησε τις εργασίες της συνόδου. «Δεν βοηθάει καθόλου» απάντησε. «Όσοι θέλουν να διατηρηθεί το status quo έχουν τώρα έναν χρόνο ακόμα στη διάθεσή τους για να ασκήσουν περισσότερες πιέσεις».