Το ρεπορτάζ του Reporters United δημοσιεύεται στο πλαίσιο της διασυνοριακής έρευνας «Shady Bets» υπό τον συντονισμό της διεθνούς ομάδας δημοσιογράφων Investigate Europe. Στην έρευνα συμμετέχουν μεταξύ άλλων τα μέσα Amphora Media (Μάλτα), ARD (Γερμανία), Delfi (Εσθονία), Die Zeit (Γερμανία), Il Fatto Quotidiano (Ιταλία), InfoLibre (Ισπανία), Irpi Media (Ιταλία), Partizan (Ουγγαρία), RTP (Πορτογαλία), Dagens Nyheter (Σουηδία).
Στις 6 Μαρτίου το Reporters United αποκάλυψε σε συνεργασία με το Investigate Europe ότι η εταιρεία Soft2bet, που κατέχει νόμιμη άδεια διαδικτυακού τζόγου στην Ελλάδα, έχει συνδεθεί με παράνομα διαδικτυακά καζίνο που στοχεύουν στο ελληνικό κοινό.
Λιγότερο από δύο εβδομάδες αργότερα, το ρεπορτάζ εξαφανίστηκε από τα αποτελέσματα αναζήτησης της Google. Το ίδιο συνέβη και με τα αντίστοιχα άρθρα των άλλων μέσων ενημέρωσης που συμμετείχαν στην έρευνα και περιέγραφαν τις πρακτικές της ίδιας εταιρείας στην Εσθονία, την Πολωνία και τη Μάλτα.
Στηρίξτε την ανεξάρτητη δημοσιογραφία του Reporters United εδώ.
H δημοσιογραφική έρευνα φιμώθηκε και οι υπαίτιοι έμειναν στο απυρόβλητο γιατί η Google επέτρεψε την κατάχρηση του νόμου για την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας. Δυστυχώς, δεν ήταν η πρώτη φορά.
Πώς να λογοκρίνετε ένα ενοχλητικό άρθρο
Το κόλπο είναι απλό και, τουλάχιστον στην αρχή, αποτελεσματικό.
Στις 18 Μαρτίου άγνωστοι κατήγγειλαν στην Google ότι η δημοσιογραφική μας έρευνα ήταν… δική τους, θέτοντας ζήτημα κλοπής πνευματικής ιδιοκτησίας. Προηγουμένως είχαν αναρτήσει αυτούσια την έρευνά μας στην πλατφόρμα μπλογκ tumblr, βάζοντας παλαιότερη ημερομηνία δημοσίευσης. (Το tumblr επιτρέπει στους χρήστες να «πειράξουν» την ημερομηνία δημοσίευσης – πρόκειται για το λεγόμενο backdating.)
Η Google συμμορφώθηκε αμέσως με το αίτημα των «αγνώστων» και έσβησε τα ρεπορτάζ μας από τα αποτελέσματα αναζήτησης.
Παράλληλα, με ηλεκτρονικό μήνυμά της την ίδια μέρα, μας ενημέρωσε για την απαλοιφή.
Τον Απρίλιο, μετά από επιστολή του Investigate Europe, που εκπροσωπούσε το Reporters United και τα άλλα μέσα ενημέρωσης, η Google δέχτηκε να επαναφέρει τα ρεπορτάζ μας στα αποτελέσματα αναζήτησης. Όμως, οι ψευδείς καταγγελίες σε βάρος άλλων ιστοσελίδων που αναφέρονται στην ίδια έρευνα συνεχίζονται ακόμα και σήμερα. Με άλλα λόγια, οι άγνωστοι που δεν ήθελαν τα ρεπορτάζ για τη Soft2bet να γίνουν γνωστά εξακολουθούν να ζητούν από την Google την απάλειψη από τη μηχανή αναζήτησης των αναρτήσεων που αναφέρονται σ’ αυτά – και να το πετυχαίνουν.
«Δίνουμε σκληρή μάχη κατά της κατάχρησης, αλλά δεν μπορούμε να μοιραστούμε με τα θύματα τις όποιες πληροφορίες υπάρχουν. Τα θύματα πρέπει να προσφύγουν στο δικαστήριο».
Απάντηση Google σε Investigate Europe και Reporters United
Απαντώντας στα ερωτήματά μας για την υπόθεση, η Google μάς δήλωσε ότι «καταπολεμά ενεργά τις απόπειρες κακόβουλης απαλοιφής περιεχομένου», χρησιμοποιώντας «έναν συνδυασμό αξιολόγησης από αυτοματοποιημένα συστήματα και ανθρώπους».
«Είναι προφανές ότι αυτά τα συστήματα δεν κάνουν σωστά τη δουλειά τους. Το αποτέλεσμα είναι ότι η ελευθερία του Τύπου πλήττεται», λέει ο Γερμανός ευρωβουλευτής Τίμο Βέλκεν, ο οποίος κάνει εκστρατεία εναντίον της κατάχρησης του αμερικανικού νόμου για την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας DMCA (Digital Millennium Copyright Act).
Από τα 50 και πλέον ψευδή αιτήματα προς την Google που αφορούσαν τον παράνομο τζόγο και τη Soft2bet, στα 39 οι άγνωστοι παρίσταναν (ψευδώς προφανώς) ότι εκπροσωπούσαν το Investigate Europe. Ισχυρίζονταν ότι οι αναδημοσιεύσεις της έρευνας από τα συνεργαζόμενα μέσα δήθεν παραβίαζαν την πνευματική τους ιδιοκτησία.
Ο ευρωβουλευτής Βέλκεν κάνει λόγο για «πραγματικά ανησυχητικό φαινόμενο». «Έχει γίνει υπερβολικά απλό να θάψει κανείς μια ανεπιθύμητη δημοσιογραφική έρευνα», σημειώνει. Θα μπορούσε να ήταν το ίδιο εύκολο να μάθει ο θιγόμενος ποιος ζήτησε την εξαφάνιση της δουλειάς του. Αλλά δεν είναι.
«Δίνουμε σκληρή μάχη κατά της κατάχρησης, αλλά δεν μπορούμε να μοιραστούμε με τα θύματα τις όποιες πληροφορίες υπάρχουν. Τα θύματα πρέπει να προσφύγουν στο δικαστήριο», μας είπε η Google.
«Όταν ολόκληρες δημοσιογραφικές έρευνες εξαφανίζονται από τα αποτελέσματα αναζήτησης με βάση ανώνυμες ή ψευδείς καταγγελίες, δεν μιλάμε απλώς για τεχνικό ζήτημα, αλλά για συστηματική αδυναμία που οι επιτήδειοι εκμεταλλεύονται».
Αλιόσα Ατζάνοβιτς, EDRi
Η Google αρνείται να κατονομάσει τον δράστη
Η Ελλάδα, όπως και οι περισσότερες άλλες ευρωπαϊκές χώρες, υπάγεται στην Google Ιρλανδίας, η οποία όμως πρέπει να λάβει αίτημα από ελληνική δημόσια αρχή και φυσικά αυτό να συμμορφώνεται με την ιρλανδική, την ευρωπαϊκή και την ελληνική νομοθεσία, καθώς και με τα διεθνή πρότυπα και την πολιτική της εταιρείας.
Ρωτήσαμε από ποιο δικαστήριο ή από ποια ρυθμιστική αρχή πρέπει να γίνει η προσφυγή – θα φανταζόταν κανείς ότι η Google θα είχε κάθε συμφέρον να μας διευκολύνει. Η απάντηση της εταιρείας: «Tα δικαιώματα σύμφωνα με τον νόμο και οι κατάλληλες οδοί νομικής προσφυγής καθορίζονται από τις κυβερνήσεις, δεν μπορούμε να σας δώσουμε περαιτέρω πληροφορίες. Δείτε εδώ την ιστοσελίδα μας».
«Όταν ολόκληρες δημοσιογραφικές έρευνες εξαφανίζονται από τα αποτελέσματα αναζήτησης με βάση ανώνυμες ή ψευδείς καταγγελίες δεν μιλάμε απλώς για τεχνικό ζήτημα, αλλά για συστηματική αδυναμία που οι επιτήδειοι εκμεταλλεύονται», λέει ο Αλιόσα Ατζάνοβιτς από το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Ψηφιακών Δικαιωμάτων EDRi.
Παρόμοια τακτική έχει χρησιμοποιηθεί και στο παρελθόν για να λογοκριθεί αρνητικό περιεχόμενο που αφορούσε τη Soft2bet. Οι ειδήσεις για την αστυνομική επιχείρηση στα γραφεία της εταιρείας στην Ουκρανία το 2021 αφαιρέθηκαν προσωρινά από τις μηχανές αναζήτησης με βάση και πάλι καταγγελίες περί κλοπής πνευματικής ιδιοκτησίας. (Περισσότερα εδώ, εδώ και εδώ.)
Οι ψευδείς καταγγελίες είναι φυσικά παράνομες. Αλλά πέρα από τις νομικές συνέπειες, θα μπορούσαν να λάβουν και οι πλατφόρμες εσωτερικά μέτρα. «Πρέπει οι πλατφόρμες να φροντίσουν ώστε αυτοί που κακόβουλα επιδιώκουν να απαλείψουν αποτελέσματα αναζήτησης να έχουν σοβαρές επιπτώσεις», μας είπε η Ευρωπαϊκή Ένωση Ψηφιακών Δικαιωμάτων EDRi.
Ρωτήσαμε την Google αν θα επιβάλει τέτοιες κυρώσεις. Μας παρέπεμψε στις προηγούμενες απαντήσεις της, οι οποίες ωστόσο δεν έλεγαν τίποτα τέτοιο.
Το ρεπορτάζ λογοκριμένο αλλά η Soft2bet αγοράζει διαφημίσεις στα ΜΜΕ
Οι προσπάθειες να εξαφανιστεί η έρευνά μας από τις μηχανές αναζήτησης συνέπεσαν με διαφημιστική καμπάνια της Soft2bet σε δεκάδες μέσα ενημέρωσης, όπως το Reuters και το CBS News.
Στην Εσθονία η εταιρεία αγόρασε διαφήμιση στο Delfi, το μέσο που συμμετείχε στην έρευνά μας. Λίγες μέρες αργότερα το ρεπορτάζ μας εξαφανίστηκε από τις αναζητήσεις λόγω των γνωστών καταγγελιών. Με αυτόν τον τρόπο, για ένα διάστημα λίγων εβδομάδων κάθε αναζήτηση με τους όρους Soft2bet και Delfi οδηγούσε στο πληρωμένο περιεχόμενο της Soft2bet μέσα στο σάιτ του Delfi.
Το Reporters United δεν τους παρείχε την ίδια δυνατότητα, καθώς δεν δέχεται διαφημίσεις, όπως εξηγούμε στη σελίδα διαφάνειας. Έτσι, αγοράστηκαν διαφημίσεις σε άλλα ελληνικά μίντια (για παράδειγμα, στο cnn.gr).
Ο τίτλος των καταχωρήσεων ήταν επίσης σχεδιασμένος για να μπερδεύει τις μηχανές αναζήτησης, καθώς περιείχε τις λέξεις «Soft2bet» και «έρευνα». Φυσικά η «έρευνα» της εταιρείας για τον εαυτό της περιορίστηκε σε διθυράμβους για την «καινοτομία στο αθλητικό στοίχημα και τα καζίνο», καθώς και την «είσοδο σε ρυθμιζόμενες αγορές».
Η έρευνα του Investigate Europe και του Reporters United είχε αποκαλύψει ότι ο ιδιοκτήτης της Soft2bet Ούρι Πόλιαβιτς, ουκρανικής καταγωγής Ισραηλινός και κάτοικος Κύπρου, συνέβαλε με τους συνεργάτες του στη δημιουργία τουλάχιστον 114 διαδικτυακών καζίνο που βρίσκονται στη μαύρη λίστα πολλών ευρωπαϊκών χωρών.
Κάποια από αυτά στοχεύουν σε χρήστες που μιλούν ελληνικά, την ώρα που η εταιρεία έχει άδεια νόμιμου παρόχου στην Ελλάδα με την επωνυμία Elabet. Υποτίθεται πως πριν την αδειοδότηση γίνεται έλεγχος ότι ο πάροχος δεν συνδέεται με παράνομο τζόγο. Η ελληνική ρυθμιστική αρχή, η Επιτροπή Εποπτείας και Ελέγχου Παιγνίων (ΕΕΕΠ), δεν μας είπε τι διαπίστωσε στον έλεγχο ούτε ανέλαβε κάποια δράση μετά τις αποκαλύψεις μας, υποστηρίζοντας ότι δεν κινείται με βάση δημοσιεύματα αλλά με βάση καταγγελίες.
Ρωτήσαμε τη Soft2bet αν η ίδια ή κάποια εταιρεία του Ούρι Πόλιαβιτς σχετίζεται με τα 50 και πλέον αιτήματα αφαίρεσης των ρεπορτάζ μας από τα αποτελέσματα της Google. Δεν λάβαμε απάντηση.
Μετά τη δημοσίευση του άρθρου μας, στις 6 Μαρτίου, η Elabet, που βρισκόταν σε δοκιμαστική λειτουργία, ξεκίνησε να δέχεται κανονικά παίκτες. Θα μπορούσε να εκληφθεί και ως μήνυμα ότι τίποτα δεν την αγγίζει.
