Ανάλυση δεδομένων: Γεωργία Νάκου

Στις 5 Ιουλίου 2021 η Αεροπορία Αιγαίου ΑΕ γνωστοποίησε πως εισέπραξε από το ελληνικό δημόσιο τα 120 εκατομμύρια της συμφωνημένης με την κυβέρνηση ενίσχυσής της. Ήταν η τελευταία δόση από ένα πακέτο άνω των 340 εκατομμυρίων κρατικής βοήθειας ως αντίδοτο στην πανδημία – το ακριβές ύψος του οποίου εξακολουθεί να αποτελεί μυστικό, αφού η εταιρεία δεν δέχεται να το δημοσιοποιήσει.

Φλασμπάκ, ένα χρόνο πριν. Είναι ένα απόγευμα του καλοκαιριού του 2020 και στη συνοικιακή καφετέρια της Αθήνας τα τραπέζια είναι γεμάτα από κόσμο. Το πρώτο κύμα της πανδημίας έχει κατά τα φαινόμενα περάσει, τα σύνορα έχουν ανοίξει ξανά, και οι πρώτοι τουρίστες καταφθάνουν ήδη στην Ελλάδα.

Απέναντί μας στο τραπέζι βρίσκονται τρεις πρώην αεροσυνοδοί της Aegean Airlines. Πρόκειται για τρεις από τους συνολικά εννέα πρώην και νυν εργαζόμενους και εργαζόμενες του «εθνικού αερομεταφορέα», που το Reporters United συνάντησε σε διάστημα αρκετών μηνών.

Η πραγματικότητα που συνθέτουν οι μαρτυρίες που συλλέξαμε αμφισβητεί ευθέως την εικόνα της Aegean Airlines ως του «ελκυστικότερου εργοδότη στην Ελλάδα το 2020».

Κεφάλαιο 1: Το Σχέδιο των διακοπτόμενων συμβάσεων

Το Reporters United συνάντησε τόσο πρώην όσο και νυν εργαζόμενες και εργαζομένους της εταιρείας, οι οποίοι αντίστοιχα έχουν απασχοληθεί τόσο ως ιπτάμενο πλήρωμα όσο και σε διοικητικές θέσεις. Το συνολικό εύρος χρόνου που προκύπτει από τις μαρτυρίες τους καλύπτει, ουσιαστικά, τα τελευταία δεκατέσσερα χρόνια: Από το 2008 έως και σήμερα.

«Υπέγραφαν συμβάσεις ορισμένου χρόνου μέχρι να φτάσουν τους δεκαοκτώ μήνες συνολικά, έμεναν εκτός για ένα μικρό διάστημα, και γνώριζαν πως μετά θα προσλαμβάνονταν και πάλι»

Ελένη – εργάστηκε στην Aegean για τρία χρόνια

Κάποιοι εργάστηκαν ή εργάζονται στην εταιρεία για τρία χρόνια, κι άλλοι για περισσότερα από τέσσερα, φτάνοντας έως και τα σχεδόν έντεκα χρόνια απασχόλησης. Ασχέτως του πότε ακριβώς, και για πόσο μεγάλο διάστημα απασχολήθηκαν στην Aegean, από τις μαρτυρίες τους στο Reporters United προκύπτει μια κοινή συνισταμένη εντός της εταιρείας, που φέρεται να αφορά όλο το διάστημα που εξετάζουμε.

Σύμφωνα με τις μαρτυρίες των εργαζομένων, η εταιρεία χρησιμοποιεί συστηματικά το εξής μοντέλο εργασιακών σχέσεων: Απασχολεί εργαζόμενους με συμβάσεις ορισμένου (σύντομου) χρόνου. Μόλις η σύμβαση τελειώσει, ο εργαζόμενος μένει για ένα μικρό διάστημα χωρίς δουλειά, μέχρι να επαναπροσληφθεί από την εταιρεία με νέα σύμβαση ορισμένου χρόνου. Το ίδιο μοτίβο επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά, ακόμη και για εργαζόμενους που πλέον έχουν συμπληρώσει αρκετά χρόνια υπηρεσίας στην εταιρεία.

Όπως ανέφερε η Χριστίνα (βλ. σημείωση στο τέλος του κειμένου σχετικά με τα ονόματα που χρησιμοποιούνται στο ρεπορτάζ), όταν συμπλήρωναν τρεις διαδοχικές συμβάσεις ορισμένου χρόνου ή συνολικό χρόνο απασχόλησης 18 μηνών μέσα από συμβάσεις ορισμένου χρόνου, οι αεροσυνοδοί -το πλήρωμα καμπίνας θαλάμου επιβατών- καλούνταν να «παραμείνουν εκτός» για ένα μικρό διάστημα, προτού στη συνέχεια υπογράψουν ξανά σύμβαση (ορισμένου χρόνου και πάλι) με την εταιρεία.

Το διάστημα που εργάστηκε η ίδια στην εταιρεία, χρειάστηκε να ακολουθήσει τη συγκεκριμένη πρακτική δύο φορές. Με βάση τις μαρτυρίες τους, το ίδιο ίσχυε για το σύνολο των πρώην και νυν αεροσυνοδών της Aegean που μίλησαν στο Reporters United.

(Ζητήσαμε από την εταιρεία να επαληθεύσει ή να διαψεύσει αυτόν και ανάλογους ισχυρισμούς αλλά δεν το έκανε. Η πλήρης απάντηση της εταιρείας εδώ.)

Δουλειές του ποδαριού

Η Ελένη, αεροσυνοδός που εργάστηκε για περισσότερα από τρία χρόνια στην Aegean είπε στο Reporters United πως αυτό δεν ίσχυε μόνο για το προσωπικό με το δικό τους χρόνο προϋπηρεσίας, αλλά και για συναδέλφους που «απασχολούνταν με αυτό τον τρόπο ακόμη και για επτά ή οκτώ χρόνια».

Όπως εξήγησε, «υπέγραφαν συμβάσεις ορισμένου χρόνου μέχρι να φτάσουν τους δεκαοκτώ μήνες συνολικά, έμεναν εκτός για ένα μικρό διάστημα, και γνώριζαν πως μετά θα προσλαμβάνονταν και πάλι». Μία από τις πηγές αυτού του ρεπορτάζ απασχολήθηκε στην εταιρεία για περισσότερα από οκτώ χρόνια. Πάντοτε με συμβάσεις ορισμένου χρόνου.

Αυτό είναι κάτι για το οποίο το ίδιο το προσωπικό είχε πλήρη επίγνωση. Δηλαδή, γνώριζαν πως κάθε φορά που συμπλήρωναν δεκαοκτώ μήνες συνεχούς απασχόλησης θα έπρεπε «να μείνουν για ένα διάστημα εκτός», όπως το θέτουν.

Συνήθως ενημερώνονταν γι’ αυτό από πολύ νωρίς, από συναδέλφους, ενώ στην περίπτωση δύο αεροσυνοδών που μίλησαν στο Reporters United αυτό τους είχε γίνει γνωστό ήδη από την εκπαίδευση.

Στο διάστημα που δεν εργάζονταν για την Aegean απασχολούνταν συνήθως περιστασιακά σε άλλα επαγγέλματα (για παράδειγμα σε καφέ), εκμεταλλεύονταν τον χρόνο για κάποιο δικό τους ταξίδι, ή – αν πληρούσαν τις προϋποθέσεις – έπαιρναν επίδομα ανεργίας, μέχρι να ξεκινήσουν και πάλι πτήσεις.

Τι επιτυγχάνεται με αυτό τον τρόπο

Οι συμβάσεις που είδε το Reporters United επιβεβαιώνουν πως ανάμεσα στην εκπνοή της τελευταίας και την υπογραφή της επόμενης σύμβασης των αεροσυνοδών μεσολαβούσε πάντοτε διάστημα τουλάχιστον 45 ημερών.

Το μεσοδιάστημα των 45 ημερών δεν είναι τυχαίο.

Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, ένας εργαζόμενος που απασχολείται με σύμβαση ορισμένου χρόνου θεωρείται πως καλύπτει πάγιες ανάγκες (και άρα η σύμβασή του θα πρέπει να μετατραπεί σε αορίστου χρόνου) ύστερα από την ανανέωση τριών διαδοχικών συμβάσεων ορισμένου χρόνου ή τη συμπλήρωση 18 μηνών συνεχόμενης απασχόλησης κατ’ αυτόν τον τρόπο.

Η Aegean δεν μοιράστηκε μαζί μας την αναλογία εργαζομένων αορίστου και ορισμένου χρόνου αλλά ούτε και τοποθετήθηκε ως προς τις προαναφερθείσες «πατέντες» σχετικά με τις συμβάσεις ορισμένου χρόνου.

Εάν μεσολαβήσει διακοπή τουλάχιστον 45 ημερών, ωστόσο, το δικαίωμα αυτό χάνεται. Το κοντέρ της υπάρχουσας έως τότε προϋπηρεσίας μηδενίζει. Ο εργαζόμενος μπορεί να προσληφθεί και πάλι με σύμβαση ορισμένου χρόνου ― και ούτω καθεξής.

Αλλά γιατί μπορεί να προτιμά μια εταιρεία να απασχολεί προσωπικό με αυτό τον τρόπο; Η απάντηση είναι πως στους εργαζόμενους ορισμένου χρόνου αναγνωρίζονται λιγότερα εργασιακά δικαιώματα σε σχέση με εκείνους που απασχολούνται με συμβάσεις αορίστου χρόνου.

Για παράδειγμα, αναφέραμε προηγουμένως πως η Φανή, αεροσυνοδός που μίλησε στο Reporters United, απασχολήθηκε στην Aegean συνολικά σχεδόν εννέα χρόνια, υπογράφοντας όμως συμβάσεις ορισμένου χρόνου. Υποστηρίζει πως η σχέση της με την εταιρεία ολοκληρώθηκε όταν «έμεινε εκτός», ύστερα από την ολοκλήρωση σύμβασής της, και στη συνέχεια δεν την κάλεσαν ξανά, όπως της είχαν πει.

Ακόμη και εάν η πραγματική της προϋπηρεσία στην εταιρεία άγγιζε τα εννέα χρόνια, αυτή δεν καθρεφτιζόταν στις δικές της συμβάσεις. Σύμφωνα με το Κέντρο Πληροφόρησης Εργαζομένων & Ανέργων (ΚΕΠΕΑ) της ΓΣΕΕ, σε εργαζόμενους με τη δική της προϋπηρεσία αναλογεί αποζημίωση ίση με πέντε μισθούς σε περίπτωση απόλυσης. Όμως η Φανή δεν έλαβε καμία αποζημίωση.

Η μη υποχρέωση καταβολής αποζημίωσης είναι ένα από τα ζητήματα που προκύπτουν κατ’ αυτόν τον τρόπο. Ο κατάλογος περιλαμβάνει την αναγνώριση λιγότερων παροχών όσον αφορά αναρρωτικές άδειες και άδειες εγκυμοσύνης (για τις εγκύους με σύμβαση ορισμένου χρόνου, η προστασία τους έχει διάρκεια όσο και η διάρκεια της σύμβασης), τη στιγμή που θα πρέπει να σημειωθεί πως το ιπτάμενο πλήρωμα περιλαμβάνει σε σημαντικό βαθμό γυναίκες που επιθυμούν να κάνουν οικογένεια.

Παράλληλα, η απασχόληση του προσωπικού με συμβάσεις ορισμένου χρόνου έχει ως αποτέλεσμα να δικαιούνται λιγότερες ημέρες άδειας (αφού δεν τους αναγνωρίζεται ο πραγματικός χρόνος προϋπηρεσίας) και να μη βλέπουν στο μισθό τους την αύξηση που θα δικαιούνταν εάν ήταν αορίστου χρόνου (για παράδειγμα για τους υπαλλήλους προβλέπεται αύξηση μισθού 10% κάθε τριετία).

Μια ακόμη διάσταση αφορά την οικονομική και ψυχολογική ανασφάλεια που ένιωθαν τα μέλη του πληρώματος, καθώς δε γνώριζαν πότε και εάν θα ανανεωθεί η σύμβασή τους.

Η Aegean μας απέστειλε μια ενιαία απάντηση για το σύνολο των ερωτημάτων χωρίς όμως να απαντά στα συγκεκριμένα ερωτήματα που θέσαμε. Αυτό σημαίνει πως δεν μοιράστηκε μαζί μας την αναλογία εργαζομένων αορίστου και ορισμένου χρόνου, ή ανδρών και γυναικών, αλλά ούτε και τοποθετήθηκε ως προς τις προαναφερθείσες «πατέντες» σχετικά με τις συμβάσεις ορισμένου χρόνου.

Κάτι ακόμα απλούστερο: Η Aegean δεν μας απάντησε καν για τον αριθμό του προσωπικού της! (Περισσότερα γι’αυτό, παρακάτω στο Κεφάλαιο 4.)

Όπως μας είπε η εταιρεία:

«Τα τελευταία χρόνια, πριν το ξέσπασμα της κρίσης, από τους 3.000 – 3.100 περίπου συνολικά εργαζομένους κάθε καλοκαιρινή περίοδο, οι περίπου 2.400 – 2.600 απασχολούνται και το χειμώνα, παρά το γεγονός ότι η πτητική δραστηριότητά του χειμώνα είναι μόνο το 40% της καλοκαιρινής. Είναι προφανές ότι οι εποχικές συμβάσεις είναι αναγκαίες με τόσο μεγάλη διακύμανση δραστηριότητας».

Η Άννα αναφέρθηκε σε περιστατικά κατά τα οποία η προϊσταμένη του air cabin crew καλούσε συνάδελφό τους «για να ζυγιστεί ενώπιον άλλων παρευρισκομένων, κάτι το οποίο ήταν αρκετά ψυχοφθόρο».

Οι καταγγελλόμενες πρακτικές έχουν ιδιαίτερη σημασία για δύο λόγους. Ο πρώτος είναι πως η Aegean, πριν το ξέσπασμα της πανδημίας που της προκάλεσε σημαντική οικονομική πληγή, ήταν μια άκρως κερδοφόρα εταιρεία με τα κέρδη της μετά φόρων το 2019 να αγγίζουν τα 78,5 εκατ. ευρώ.

Όπως αναφέρεται στην απάντησή της προς το Reporters United:

«Ο κύκλος εργασιών το 2019 ξεπέρασε το 1,3 δισ., με το 80% να προέρχεται από το εξωτερικο, ενώ 9,5 εκ. ήταν οι επιβάτες μας μόνο του εξωτερικού, με σημαντική συμβολή στην οικονομία. Η ετήσια άμεση απόδοση μόνο σε φόρους, εισφορές και τέλη υποδομών προς τη χώρα μας έφτασε τα 390 εκ. το 2019 και ξεπέρασε τα 2,8 δισ. τη δεκαετία 2009-2019».

Ο δεύτερος λόγος είναι πως στο πλαίσιο της αντιμετώπισης της πανδημίας, δόθηκε οικονομική ενίσχυση ύψους 120 εκατ. ευρώ προς την Aegean από την ελληνική κυβέρνηση ενώ αν υπολογιστούν και οι άλλες μορφές κρατικής ενίσχυσης (δες Κεφάλαιο 3 παρακάτω), το ύψος πιθανότατα ξεπερνά τα 340 εκατομμύρια.

Μέσα από αυτό το πρίσμα, της ενίσχυσης μιας εταιρείας από το κράτος, η κατά τα φαινόμενα αξιοποίηση πρακτικών ούτως ώστε προσωπικό που καλύπτει πάγιες ανάγκες να απασχολείται με μειωμένα εργασιακά δικαιώματα αποκτά ακόμα μεγαλύτερη σημασία.

Κεφάλαιο 2: «Η Λίστα της Ομορφιάς»

Τρεις πρώην αεροσυνοδοί που μίλησαν στο Reporters United αναφέρουν ότι η εταιρεία πέρα από τη λίστα αξιολόγησης των εργαζομένων, -όπου εκεί υπήρχαν πληροφορίες σχετικά με τις επιδόσεις τους, τις ώρες πτήσης κ.ο.κ.- διατηρούσε την εποχή που εργάζονταν για την εταιρεία μια λίστα γνωστή μεταξύ των εργαζομένων ως η «Λίστα της Ομορφιάς».

Όπως μας λένε και οι τρεις πηγές μας, προς βαθμολόγηση από την εταιρεία είναι και η εμφάνιση των αεροσυνοδών. «Για να επιβιώσεις, έπρεπε να είσαι πολύ αδύνατη», μας είπε η Τίνα, 36 χρονών, σήμερα ιδιωτική υπάλληλος, η οποία εργάστηκε στην Aegean για σχεδόν οκτώ χρόνια.

Κάθε Οκτώβριο, ξεκινούσε το χειμερινό πρόγραμμα της εταιρείας όπου γινόταν το λεγόμενο «ξεκαθάρισμα». Οι αεροσυνοδοί περνούσαν από συνεντεύξεις και ζυγίζονταν και τότε γίνονταν επιπλήξεις σε άτομα που είχαν 2-3 παραπάνω κιλά, τα οποία θα έπρεπε με κάποιον τρόπο να χάσουν. Σύμφωνα με την Τίνα, τα παραπανίσια κιλά ήταν και ένας από τους κύριους λόγους για να μην ανανεωθούν οι συμβάσεις τους.

Η 31χρονη Άννα, σήμερα άνεργη, απασχολήθηκε στην εταιρεία για σχεδόν έξι χρόνια. Υποστήριξε ότι είχε δεχτεί παρατηρήσεις όσον αφορά τον σωματότυπό της. Η ίδια φορούσε νούμερο 40, «αλλά ήθελαν οι κοπέλες να φορούν το extra small, ακόμα και το extra extra small», λέει.

Η Άννα αναφέρθηκε σε περιστατικά κατά τα οποία η προϊσταμένη του air cabin crew καλούσε συνάδελφό τους «για να ζυγιστεί ενώπιον άλλων παρευρισκομένων, κάτι το οποίο ήταν αρκετά ψυχοφθόρο».

Το Reporters United ρώτησε την Aegean: «Ποια είναι η πολιτική σας για τις γυναίκες αεροσυνοδούς που παντρεύονται / είναι σε εγκυμοσύνη;».
Δεν λάβαμε καμία απάντηση.

Η ίδια δεν έγινε ποτέ μόνιμο προσωπικό. Η βασική αιτιολογία που της έδωσαν ήταν ότι η στολή της Aegean τής έπεφτε κοντή και επειδή είχε χαμηλή επίδοση, εν συγκρίσει με άλλη συνάδελφό της. Η Άννα αποφάσισε να πάρει τηλέφωνο στην εταιρεία και να ζητήσει τον λόγο για αυτή τους την απόφαση. «Μού είπαν ότι ξέρουν ότι είμαι μια χαρά στα κιλά, αλλά το φόρεμα [εννοεί τη στολή] είναι πιο κοντό», αναφέρει και προσθέτει: «Η στολή μου ήταν πάντα καθαρή και σιδερωμένη. Βάζω μυϊκή μάζα στο σώμα μου, δεν είναι λίπος. Μετά το 9μηνο αυτό, είχα γεμίσει αμφιβολίες. Είχα καταλάβει ότι απλά με ήθελαν να κάνω λάντζα».

«Μετά την ηλικία των 30 καταλαβαίνεις ότι τα ψωμιά σου στην εταιρεία είναι λίγα», προσθέτει η Τίνα. Η Μαρία, 38 χρονών, ιδιωτική υπάλληλος, η οποία εργάστηκε και αυτή ως αεροσυνοδός για σχεδόν 9 χρόνια, προσθέτει ότι «οι ώρες και οι μέρες πτήσης είναι ίδιες για όλες τις αεροσυνοδούς ανεξαρτήτως ηλικίας, εν αντιθέσει με εταιρείες του εξωτερικού, οι οποίες χαλαρώνουν το πρόγραμμα των μεγαλύτερων σε ηλικία εργαζομένων, διευκολύνοντάς τους».

Η Aegean δεν απάντησε στις ερωτήσεις του Reporters United για το εάν υπήρχε άλλοτε υπόγεια και άλλοτε εμφανής ηθική παρενόχληση, σε γυναίκες αεροσυνοδούς όσον αφορά τα κιλά και την εμφάνισή τους και αν το θέμα των κιλών αποτελούσε κριτήριο για τη μη ανανέωση των συμβάσεων τους.

Απαντήσεις από τη Lufthansa αλλά όχι από την Aegean

Θέλοντας να μάθουμε τι ισχύει στις άλλες ευρωπαϊκές αεροπορικές εταιρείες, απευθύναμε τις ίδιες ερωτήσεις στη γερμανική εταιρεία Lufthansa. Σύμφωνα με το Γραφείο Τύπου της εταιρείας, τα συμβόλαια που καλείται να υπογράψει το ιπτάμενο προσωπικό δεν εμπεριέχουν καμία ρήτρα με αναφορά σε ιδανικό βάρος.

Ωστόσο, στη Lufthansa πραγματοποιούνται ετήσιοι έλεγχοι για να διαπιστωθεί εάν το προσωπικό είναι σε θέση να πετάξει. Κατά τα λεγόμενα της εταιρείας το βάρος λαμβάνεται υπόψη μόνο στη γενική κατάσταση της υγείας του εργαζομένου.

Όλοι οι αεροσυνοδοί ανεξαρτήτως ηλικίας, έχουν δικαίωμα να αιτηθούν και να διαμορφώσουν το δικό τους πρόγραμμα πτήσεων στη Lufthansa. Όπως αναφέρει η εταιρεία, δεν μπορούν να ικανοποιηθούν όλα τα αιτήματα, δίνεται όμως η δυνατότητα στους εργαζομένους να επιλέξουν ανάμεσα σε πολλά διαφορετικά μοντέλα μερικής απασχόλησης.

Το σημαντικό στην απάντηση της Lufthansa προς το Reporters United δεν είναι τόσο τι είπε (άλλωστε, ούτε στις συμβάσεις της Aegean υπάρχει ρήτρα βάρους) αλλά το ότι η γερμανική εταιρεία απάντησε. Εν αντιθέσει με την ελληνική εταιρεία η οποία παρότι εξασφάλισε τη διάσωσή της με 120 εκατομμύρια από τους Έλληνες φορολογούμενους δεν θεωρεί υποχρέωσή της να απαντήσει, εν έτει 2020, σε ισχυρισμούς περί διακρίσεων σε βάρος του προσωπικού της.

Για παράδειγμα, ρωτήσαμε την Aegean: «Ποια είναι η πολιτική σας για τις γυναίκες αεροσυνοδούς που παντρεύονται / είναι σε εγκυμοσύνη;»

Δεν λάβαμε καμία απάντηση.

Το πρόβλημα είναι δηλαδή πώς αντιλαμβάνεται μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες της χώρας τα ζητήματα της διαφάνειας και της λογοδοσίας.

Το Reporters United επικοινώνησε επίσης με το γερμανικό σωματείο Unabhängige Flugbegleiter Organisation (UFO) το οποίο εκπροσωπεί, μεταξύ άλλων, τα πληρώματα καμπίνας θαλάμου επιβατών της Lufthansa και της Ryanair.

Όσον αφορά το θέμα των κιλών και της εμφάνισης των αεροσυνοδών ο εκπρόσωπος του UFO μας επιβεβαιώνει ότι η Lufthansa δεν κάνει καμία διάκριση. «Το ζύγισμα του προσωπικού γίνεται μόνο κατά την πρόσληψη και ξανά ύστερα από 5 χρόνια», όπως μας λέει χαρακτηριστικά.

Μέχρι το 2014 η εταιρεία επέβαλε τις συμβάσεις ορισμένου χρόνου, δηλαδή 14 μηνών, ωστόσο αυτό, μετά από προσπάθειες του σωματείου, άλλαξε και πλέον οι εργαζόμενοι και οι εργαζόμενες υπογράφουν μόνο συμβάσεις αορίστου χρόνου. Στη Γερμανία οι αεροπορικές εταιρείες δεν θεωρούνται ότι ανήκουν στον τουριστικό κλάδο και οι εργαζόμενοι δεν καλύπτουν έκτακτες, αλλά πάγιες ανάγκες.

Κεφάλαιο 3: Διάσωση αγνώστου ύψους και άνευ όρων

Μέχρι αυτό το σημείο, ασχοληθήκαμε με τις εργασιακές συνθήκες στην Aegean πριν την πανδημία, συνεπώς σε συνθήκες ευημερίας για την εταιρεία.

Είναι όμως προφανές πως η πανδημία δημιούργησε τεράστια προβλήματα στον κλάδο των αερομεταφορών παγκοσμίως. Όπως μας είπε η Aegean στην απάντησή της, «οι μελέτες της Διεθνούς Ένωσης Αερομεταφορών (ΙΑΤΑ) δείχνουν ότι ο κλάδος είχε για το 2020, περισσότερα από 118,5 δισ. δολάρια ζημίες επιβάλλοντας άμεσες κρατικές παρεμβάσεις 35 δισ. στην Ευρώπη για στήριξη αεροπορικών και 70 δισ. έως σήμερα στις ΗΠΑ».

Αν προστεθούν τα 120 εκατομμύρια της άμεσης ενίσχυσης, τα 120 εκατομμύρια της εγγύησης του ελληνικού δημοσίου και η μερίδα του λέοντος από τα 115 εκατ. των μέτρων στήριξης του κλάδου, τότε το συνολικό ύψος της βοήθειας προς την Aegean φτάνει ή και ξεπερνάει τα 340 εκατομμύρια.

Στις 23 Δεκεμβρίου 2020, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε την πρόταση της ελληνικής κυβέρνησης για κρατική ενίσχυση με τη μορφή άμεσης επιχορήγησης προς την Aegean.

Το ύψος της ανήλθε σε 120 εκατ. ευρώ. Προηγήθηκε η αύξηση μετοχικού κεφαλαίου με ιδιωτικά κεφάλαια των μετόχων της εταιρείας ύψους 60 εκ. ευρώ ενώ το ελληνικό κράτος θα αποκτήσει δικαιώματα προαίρεσης για μετοχές της εταιρείας, στην τιμή έκδοσης των νέων μετοχών, που μπορεί να τα ασκήσει σε βάθος πενταετίας.

Η επιλογή αυτή της κυβέρνησης Μητσοτάκη αμφισβητήθηκε από ορισμένους αναλυτές ως ασύμφορη για το ελληνικό Δημόσιο. Όπως σημείωνε ο Γιάννης Κιμπουρόπουλος στην Εφημερίδα των Συντακτών τον Νοέμβριο του 2020, «είναι ένα ερώτημα γιατί το Δημόσιο επιλέγει τα ειδικά δικαιώματα προαίρεσης αντί της άμεσης μετοχοποίησης της συμμετοχής του στο κεφάλαιο της εταιρείας, με αντίστοιχη εκπροσώπησή του και στη διοίκηση της εταιρείας, όπως έχει συμβεί με άλλους ευρωπαϊκούς αερομεταφορείς». (Μια εκτενής κριτική ανάλυση από τον Αντώνη Βράιλα στο rosa.gr εδώ. Αντιστοίχως, αναλύσεις υπέρ του μοντέλου ενίσχυσης που επιλέχθηκε, από τον Γιώργο Δασκαλόπουλο στο Liberal.gr εδώ, τον Δημήτρη Δεβελέγκο στην Καθημερινή εδώ, τον Χρήστο Μιχαηλίδη στο Protagon εδώ.)

Στην κρατική ενίσχυση, εκτός από τα 120 εκατομμύρια, θα πρέπει να προσμετρηθούν:

• Το δάνειο ύψους 150 εκατομμυρίων ευρώ με εγγύηση του ελληνικού δημοσίου στο 80% (120 εκατ.) το οποίο άντλησε η Aegean από τις ελληνικές τράπεζες προσφεύγοντας στο Ταμείο Εγγυοδοσίας Επιχειρήσεων COVID-19.
• Τα υπόλοιπα μέτρα στήριξης του κλάδου των αερομεταφορών: αποζημίωση εισιτηρίων, κάλυψη ασφαλιστικών εισφορών, αναστολές συμβάσεων,, κ.α.. Το πακέτο ήταν ύψους 115 εκατ. με το συντριπτικά μεγαλύτερο μερίδα του πακέτου να πηγαίνει φυσικά στην Aegean. (Αξίζει να σημειωθεί ότι το ποσό αυτό αφορούσε μέτρα μέχρι 31.12.2020. Με την επέκταση των μέτρων μέχρι τέλη Ιουνίου 2021, το ποσό είναι πιθανότατα μεγαλύτερο.)

Το Reporters United ζήτησε από την εταιρεία ενημέρωση για το σύνολο αυτών των ενισχύσεων (οικονομικών, ασφαλιστικών, εργασιακών, δανειακών) αλλά δεν έλαβε συγκεκριμένη απάντηση παρότι πρόκειται για ερώτημα που αφορά τη στήριξη της εταιρείας με δημόσια κεφάλαια. (Ολόκληρη η απάντηση της Aegean εδώ.)

Αν προστεθούν τα 120 εκατομμύρια της άμεσης ενίσχυσης, τα 120 εκατομμύρια της εγγύησης του ελληνικού δημοσίου και η μερίδα του λέοντος από τα 115 εκατ. των μέτρων στήριξης του κλάδου, τότε το συνολικό ύψος φτάνει ή και ξεπερνάει τα 340 εκατομμύρια.

Τα μέτρα κρίθηκαν από την εταιρεία ως «θετικά» μεν, «πολύ μικρά» σε μέγεθος δε. Στην ανακοίνωσή της (28.5.2020, προ δηλαδή της ενίσχυσης των 120 εκατομμυρίων αλλά αφού είχαν εγκριθεί τα υπόλοιπα μέρη της βοήθειας) η Aegean λέει, κάπως πικρόχολα, πώς «προχωρά βασιζόμενη κυρίως στις δικές της δυνάμεις».

Τι όρους κλήθηκε να εκπληρώσει η Aegean σε αντάλλαγμα για την κρατική της ενίσχυση;

Η μοναδική προϋπόθεση αφορούσε την αύξηση μετοχικού κεφαλαίου από τους μετόχους (60 εκατομμύρια ευρώ). Η εταιρεία σημειώνει στην απάντησή της προς το Reporters United πως πρόκειται για όρο «που εφαρμόζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα», και πρόσθεσε πως «σε σύγκριση με κράτη αντίστοιχου ΑΕΠ και πληθυσμού όπως η Πορτογαλία αλλά και Γερμανία, Γαλλία κλπ., ο βαθμός ενίσχυσης είναι πολύ μικρότερος πάντα σε αντιστοιχία μεγεθών δραστηριότητας».

Πράγματι, σε εταιρείες όπως η Lufthansa, η Air France / KLM, η TAP η κρατική ενίσχυση ανήλθε σε δισεκατομμύρια ευρώ.

Όμως πολλά από τα ευρωπαϊκά πακέτα διάσωσης περιλαμβάνουν ουσιώδεις όρους με τη λογική ότι αφού το κράτος (δηλαδή οι φορολογούμενοι) διασώζει τους αερομεταφορείς, οφείλει να πάρει κάτι πίσω. Σύμφωνα με την σχετική έκθεση του ΟΟΣΑ (Απρίλιος 2021), ορισμένοι από αυτούς τους όρους αφορούν:

• Τη συμμετοχή του κράτους στο μετοχικό κεφάλαιο ή τη διοίκηση της εταιρείας (για παράδειγμα, σε Γερμανία, Γαλλία, Ολλανδία, Βέλγιο, Ιταλία, Σουηδία, Δανία, Ισραήλ).
• Στόχους για την κλιματική κρίση (μείωση εκπομπών αερίων, συμμόρφωση με τη συμφωνία του Παρισιού) – για παράδειγμα, Lufthansa, Air France, KLM, ισπανική κρατική ενίσχυση.
• Υποχρεώσεις στα εργασιακά ζητήματα όπως αυτές που επέβαλαν οι κυβερνήσεις της Ολλανδίας, της Γερμανίας, της Ελβετίας αλλά ακόμα και των ΗΠΑ και της Τουρκίας.

Αντιθέτως, στην Aegean η ελληνική κυβέρνηση δεν επέβαλε κανέναν από τους παραπάνω όρους.

Οι σχέσεις με την οικογένεια Μητσοτάκη

Η Aegean είναι ταυτισμένη με την οικογένεια Βασιλάκη, αρχικά με τον ιδρυτή της Θεόδωρο Βασιλάκη (ο οποίος απεβίωσε το 2018) και πλέον με τον γιο του και πρόεδρο της εταιρείας Ευτύχη Βασιλάκη, ο οποίος κατέχει το 36.64% των μετοχών. Οι αδελφοί Λασκαρίδη (με σημαντική δραστηριότητα σε ναυτιλία, αλιεία, ξενοδοχεία, καζίνο) συμμετέχουν με ποσοστό 9.48% έκαστος, μέσω των εταιρειών Alnesco και Siana, ενώ ποσοστό 6.39% διατηρεί ο Αχιλλέας Κωνσταντακόπουλος η οικογένεια του οποίου δραστηριοποιείται στη ναυτιλία (Costamare) και τον τουρισμό (Costa Navarino).

Κατά το παρελθόν δημοσιεύματα έχουν αναφερθεί στους δεσμούς δύο εκ των τριών βασικών μετόχων της εταιρείας (οικογένειες Βασιλάκη και Λασκαρίδη) με την οικογένεια Μητσοτάκη.

Το 2009 ο τότε ιδιοκτήτης της Ολυμπιακής Ανδρέας Βγενόπουλος είχε διατυπώσει βαριές κατηγορίες κατά της τότε υπουργού Εξωτερικών και αδερφής του σημερινού πρωθυπουργού Ντόρας Μπακογιάννη: «Η υπόθεση είναι πολύ σοβαρή όχι μόνον για τις τεράστιες ζημιές του Δημοσίου, αλλά και λόγω ενδεχόμενης εμπλοκής της κυρίας Ντόρας Μπακογιάννη, η οποία εκτός από πανίσχυρη υπουργός είναι και στενή φίλη της οικογένειας Βασιλάκη». (Η Aegean, ως γνωστόν, επικράτησε κατά κράτος σε εκείνη την επιχειρηματική μάχη, εξαγοράζοντας το 2012 την Ολυμπιακή.)

Νωρίτερα, το 2007, η εφημερίδα Πρώτο Θέμα (εκείνη την εποχή «ευνοϊκή» προς τα συμφέροντα Βγενόπουλου) είχε ισχυριστεί ότι η κ. Μπακογιάννη φιλοξενήθηκε στη βίλα της οικογένειας Βασιλάκη στη Μύκονο.

(Μια αναλυτική ιστορική αναδρομή στις σχέσεις των οικογενειών Βασιλάκη και Μητσοτάκη εδώ από τον Άρη Χατζηστεφάνου.)

«H AEGEAN έκανε τις λιγότερες δυνατές καταγγελίες συμβάσεων, αυτές δεν ξεπερνούν το περίπου 5% της συνολικής της απασχόλησης (προφανώς με απόλυτη τήρηση των εργασιακών νόμων), ποσοστό πολύ μικρότερο από κρατικές και ιδιωτικές αεροπορικές εταιρείες στην Ευρώπη».

Απάντηση της Aegean στο R•U

Ως προς τον δεύτερο μεγαλύτερο μέτοχο της Aegean, σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας Ντοκουμέντο, η οικογένεια Λασκαρίδη χρηματοδότησε μέσω εξωχώριας εταιρείας την εταιρεία Zeus+Dione, συμφερόντων εκείνη την εποχή της συζύγου του πρωθυπουργού Μαρέβας Γκραμπόφσκι. (Σε έρευνα για τους αδελφούς Λασκαρίδη τον Νοέμβριο του 2020, το Reporters United είχε αποστείλει ερωτήματα προς την οικογένεια Λασκαρίδη και τη Μαρέβα Γκραμπόφσκι ζητώντας τους να επιβεβαιώσουν ή να διαψεύσουν τα δημοσιεύματα. Εδώ οι απαντήσεις της πλευράς Λασκαρίδη. Η κ. Γκραμπόβσκι δεν είχε απαντήσει.)

Κεφάλαιο 4: Απολύσεις παρά τη διάσωση

Ο ίδιος ο επικεφαλής της εταιρείας Ευτύχης Βασιλάκης σε διαδικτυακή συζήτηση του Endeavour Greece τον Μάιο του 2020 προετοίμασε την κοινή γνώμη γι’ αυτό που ερχόταν:

«Εμείς ξέρουμε ότι για να γυρίσουμε στα επίπεδα δραστηριότητας στον κλάδο μας που ήμασταν πριν την υγειονομική κρίση θα πάρουμε 2 – 3 χρόνια άρα δυστυχώς είναι μονόδρομος η μείωση του κόσμου που απασχολείται μαζί μας».

Ο κ. Βασιλάκης εξέφρασε την ελπίδα του για κρατική υποστήριξη:

«Ελπίζουμε να υπάρξει ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα υποστήριξης απασχόλησης από το κράτος το οποίο να μας βοηθήσει όλους και ιδιαίτερα κι εμάς που είμαστε τόσο πολύ πληττόμενοι να κρατήσουμε περισσότερο κόσμο ή να τους δίνουμε κάτι περισσότερο από αυτό που μπορούμε».

Στις 26 Νοεμβρίου 2020, ο πρώην γενικός γραμματέας του υπουργείου Εργασίας επί ΣΥΡΙΖΑ, Ανδρέας Νεφελούδης, ισχυρίστηκε πώς διέθετε στοιχεία με βάση τα οποία «η Aegean τον Οκτώβριο πραγματοποίησε 45 απολύσεις μόνιμου (αορίστου χρόνου) προσωπικού, προχώρησε σε οκτώ οικειοθελείς αποχωρήσεις ενώ, ταυτοχρόνως, έληξαν χωρίς να ανανεωθούν 85 συμβάσεις ορισμένου χρόνου».

Το 2019 ο αριθμός των εργαζομένων ήταν 2.924. Το 2020 ήταν 2.312. Με άλλα λόγια, το προσωπικό μειώθηκε κατά 612 εργαζομένους ή 20,9%.

Ο κ. Νεφελούδης συμπλήρωσε πως τον Νοέμβριο του 2020 πραγματοποιήθηκαν ακόμη 30 απολύσεις και δύο οικειοθελείς αποχωρήσεις και είπε πως «οι απολύσεις των 45 εργαζομένων δημιουργούν πρόβλημα νομιμότητας σε σχέση με το νόμο για τις ομαδικές απολύσεις, ο οποίος για τις εταιρείες άνω των 150 εργαζομένων επιτρέπει μηνιαία απόλυση του 5% των εργαζομένων και σε κάθε περίπτωση κάτω των 30 ατόμων, ενώ τον Νοέμβριο η εταιρεία πιο “προσεκτική” σταμάτησε στον αριθμό 30».

Πόσους τελικά εργαζομένους της απέλυσε η Aegean εν μέσω πανδημίας ή έστω δεν ανανέωσε τις συμβάσεις της; Στη σχετική ερώτηση του Reporters United η εταιρεία δεν απάντησε. Δήλωσε όμως τα εξής:

«H AEGEAN έκανε τις λιγότερες δυνατές καταγγελίες συμβάσεων, αυτές δεν ξεπερνούν το περίπου 5% της συνολικής της απασχόλησης (προφανώς με απόλυτη τήρηση των εργασιακών νόμων), ποσοστό πολύ μικρότερο από κρατικές και ιδιωτικές αεροπορικές εταιρείες στην Ευρώπη. Παράλληλα στην προσπάθεια να ενισχύσει τους εργαζομένους της κατά το δυνατόν και σε αυτήν την κρίση, κατέβαλε σημαντική συμπληρωματική ενίσχυση για την κάλυψη βασικών αναγκών στο προσωπικό που βγήκε σε αναστολή κατά το πρώτο τρίμηνο της πανδημίας».

Σε περίοπτη θέση στον ιστότοπό της η εταιρεία αναφέρεται στο προσωπικό της.

Με τίτλο «Δημιουργώντας αξία για τους ανθρώπους μας», η ιστοσελίδα συγκρίνει τον αριθμό εργαζομένων τις χρονιές 2018 και 2019 και διαπιστώνει αύξηση 3,87%. Λείπουν όμως τα στοιχεία για το 2020.

Για να εντοπίσει κανείς τον αριθμό πρέπει να ανατρέξει στο ετήσιο δελτίο και απολογισμό της εταιρείας για το 2020.

Ο πίνακας στη σελίδα 71 αναφέρει πως το 2019 ο αριθμός των εργαζομένων ήταν 2.924. Το 2020 ήταν 2.312. Με άλλα λόγια, το προσωπικό μειώθηκε κατά 612 εργαζομένους ή 20,9%.

(Πάντως, όπως φαίνεται και από αυτή τη συγκριτική καταγραφή σε ευρωπαϊκό επίπεδο, οι περισσότερες αεροπορικές εταιρείες προχώρησαν σε σημαντικές μειώσεις προσωπικού. Από την άλλη, σύμφωνα με το δημοσίευμα, η Aegean είναι η μόνη μαζί με την πολωνική LOT, ανάμεσα σε δεκάδες εταιρείες, που ενώ έκανε μαζικές απολύσεις δεν τις ανακοίνωσε.)

Ο πίνακας στο ετήσιο δελτίο της Aegean για το 2020 οδηγεί και σε άλλα συμπεράσματα:

• Η μείωση αφορά πολύ περισσότερο μη ανανεώσεις συμβάσεων παρά απολύσεις (το ποσοστό των συμβάσεων αορίστου χρόνου ανέβηκε από το 75% στο 90%.)

• Η μείωση στις αορίστου χρόνου συμβάσεις είναι 5% — όσο και το νόμιμο όριο απολύσεων. Η μείωση στις ορισμένου χρόνου είναι 68%. Έτσι όμως γίνεται ακόμα πιο προφανής η «χρησιμότητα» των διακοπτόμενων συμβάσεων (βλ. Κεφάλαιο 1) ώστε η εταιρεία να μπορεί να μειώνει ανεξέλεγκτα θέσεις εργασίας ακόμα και εργαζομένων που εργάζονται χρόνια σε αυτή.

• Την πανδημία πλήρωσαν σε πολύ μεγαλύτερο ποσοστό οι νέοι και νέες εργαζόμενες αφού το ποσοστό των εργαζομένων κάτω των 30 έπεσε από το 31% στο 14%. Αυτό σημαίνει ότι απομακρύνθηκαν τα 2/3 των νέων κάτω των 30.

• Η μείωση του προσωπικού αφορούσε κυρίως γυναίκες αφού το ποσοστό τους από το 58% έπεσε στο 44%. Αυτό σημαίνει ότι απομακρύνθηκε το 40% των γυναικών.

Εργαζόμενοι της Aegean επιβεβαίωσαν στο Reporters United πως υπήρξαν πράγματι απολύσεις, πέραν των συμβάσεων που ολοκληρώθηκαν και δεν ανανεώθηκαν, σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμη και συναδέλφων τους που μετρούσαν περισσότερα από δέκα χρόνια στην εταιρεία.

Ο Χρήστος, που εργάζεται στο διοικητικό προσωπικό της εταιρείας, έκανε λόγο για «δεκάδες απολύσεις που πραγματοποιούνταν στο τέλος κάθε μήνα», μέσα σε ένα κλίμα αβεβαιότητας στο οποίο δεν γνώριζαν εάν στο τέλος του μήνα θα απολύονταν και οι ίδιοι. Και μίλησε για ημέρες που οι εργαζόμενοι έφταναν στη δουλειά «βρίσκοντας συναδέλφους να κλαίνε στους διαδρόμους γιατί είχαν μόλις απολυθεί».

Την ίδια στιγμή, ο Χρήστος υποστηρίζει πως από τους εργαζόμενους που παραμένουν στην εταιρεία ζητήθηκε να εργαστούν σε πολύ πιεστικές συνθήκες και για περισσότερες ώρες από ότι προηγουμένως, ακόμη κι εάν βρίσκονταν σε αναστολή ή είχαν ενταχθεί στο πρόγραμμα ΣΥΝ-ΕΡΓΑΣΙΑ, στο πλαίσιο του οποίου εργάζονταν και αμείβονταν τις μισές ώρες δουλειάς.

Τον Ιούνιο του 2020, το ΠΑΜΕ σε ανακοίνωσή του κατήγγειλε πως εργαζόμενοι της Aegean «ενώ είναι σε αναστολή, δουλεύουν μέσω τηλεργασίας και μάλιστα χωρίς ωράριο, από το πρωί ως το βράδυ, καθώς η εταιρεία τους υποχρεώνει να είναι πάντα διαθέσιμοι να απαντήσουν σε κλήσεις ή email».

Ένα χρόνο μετά, τον Ιούλιο του 2021, το Εργατοϋπαλληλικό Κέντρο Θεσσαλονίκης αποκάλυψε με ανακοίνωσή του πως η Aegean προχώρησε στην απόλυση εννέα εργαζομένων, οι οποίοι απασχολούνταν ως ιπτάμενο προσωπικό, επικαλούμενη λόγους «περιστολής και εξορθολογισμού δαπανών».

Πηγές ανέφεραν στο Reporters United ότι η εταιρεία λίγο πριν αρχίσει επίσημα η φετινή τουριστική σεζόν επικοινώνησε με προσωπικό που απασχολούσε στο παρελθόν με προσωρινές συμβάσεις εργασίας και τους πρότεινε να συνεργαστούν εκ νέου υπογράφοντας πάλι συμβάσεις από 6 έως και 12 μήνες.

Κεφάλαιο 5: Το ανύπαρκτο σωματείο εργαζομένων

Οι μεγάλες ευρωπαϊκές αεροπορικές εταιρείες έχουν ενεργά σωματεία εργαζομένων, τα οποία προσπαθούν -ειδικότερα εν καιρώ πανδημίας- να προστατεύσουν τα εργασιακά τους δικαιώματα. Το Reporters United ήρθε σε επαφή με το γερμανικό σωματείο Unabhängige Flugbegleiter Organisation (UFO).

Από το 2011 έως σήμερα, ένας από τους μεγαλύτερους εργοδότες στην Ελλάδα δεν έχει σωματείο εργαζομένων.

Σύμφωνα με εκπρόσωπο του UFO, το σωματείο απαίτησε και πέτυχε να μην απολυθεί κανένας εργαζόμενος στην Lufthansa με τον βασικό όμως όρο, να μη γίνει η συμφωνημένη προκαθορισμένη ετήσια αύξηση του μισθού τους για τα επόμενα 4 χρόνια. Μάλιστα, η Lufthansa έχει αναλάβει την υποχρέωση να καταβάλλει το 10% του μισθού τους ενώ το 80% καλύπτεται μέσω κρατικής ενίσχυσης.

Στην Aegean σωματείο εργαζομένων υπήρξε μόνο για ένα σύντομο διάστημα. Όπως λέει στο Reporters United ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Προσωπικού Αεροπορικών Μεταφορών (ΟΠΑΜ), Χρήστος Καραγιάννης, στα τέλη του 2004 δημιουργήθηκε σωματείο το οποίο έφτασε τα 140 άτομα και λειτούργησε έως και το 2011.

Σε αυτό το διάστημα, κατέστη δυνατό να υπογραφούν δύο συλλογικές συμβάσεις, η μια εκ των οποίων με τη διαμεσολάβηση του Οργανισμού Μεσολάβησης και Διαιτησίας (ΟΜΕΔ). «Αλλά από την πλευρά της η εταιρεία», συμπληρώνει ο κ. Καραγιάννης, «προσπάθησε να αποδυναμώσει το σωματείο με κάθε τρόπο».

Ένα πρώτο πλήγμα δέχθηκε το σωματείο όταν η Aegean ανέθεσε τις υπηρεσίες εδάφους σε άλλη εταιρεία, την Goldair, καθώς η πλειοψηφία των ατόμων που συμμετείχαν στο σωματείο ήταν προσωπικό εδάφους. Το δεύτερο πλήγμα ήρθε όταν άλλοι εργαζόμενοι που συμμετείχαν στο σωματείο αποσπάστηκαν σε άλλα πόστα και, προοδευτικά, βρέθηκαν κι εκείνοι εκτός της εταιρείας.

Το 2011, βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ κατέθεσαν ερώτηση στη Βουλή σχετικά με την «παράνομη και καταχρηστική απόλυση του προέδρου του Σωματείου Εργαζομένων της AEGEAN AIRLINΕS», επειδή «αρνήθηκε να υπογράψει ατομική σύμβαση εργασίας, η οποία καταστρατηγεί τη Συλλογική Σύμβαση Εργασίας».

Στα δέκα χρόνια που έχουν μεσολαβήσει έκτοτε, ένας από τους μεγαλύτερους εργοδότες στην Ελλάδα δεν έχει σωματείο εργαζομένων.

Ακόμα και η Ryanair, μια εταιρεία που έχει επανειλλημένα επικριθεί σφοδρά για τις εργασιακές της συνθήκες, υποχρεώθηκε να αναγνωρίσει τη λειτουργία σωματείου εργαζομένων σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες το 2018.

Σημείωση: Όλοι και όλες οι εργαζομένοι και εργαζόμενες της Aegean μίλησαν στο Reporters United υπό τον όρο της ανωνυμίας. Τα ονόματα που χρησιμοποιούνται στο ρεπορτάζ είναι φανταστικά. Τα πραγματικά στοιχεία τους βρίσκονται στη διάθεση του Reporters United.